Badanie laboratoryjne płynów z jam ciała

Badanie cech fizykochemicznych

Poniżej opisano cechy, na które trzeba zwrócić uwagę przy badaniu cech fizykochemicznych.

Zapach

Ocena zapachu płynu jest najprostszym badaniem dostarczającym wielu cennych informacji. Płyny wysiękowe infekcyjne najczęściej mają słodkawy, cuchnący zapach, co sugeruje infekcję wywołaną beztlenowcami. Natomiast płyn gromadzący się w wyniku niewydolności nerek lub wskutek pęknięcia pęcherza moczowego ma charakterystyczny zapach moczu.

Przejrzystość

Płyny przesiękowe w większości są płynami przejrzystymi, natomiast płyny wysiękowe są mętne. Po odwirowaniu takiego płynu zazwyczaj otrzymuje się przejrzysty nadsącz (supernatant) i bogaty osad. Przejrzysty supernatant świadczy o zmętnieniu spowodowanym zwiększoną liczbą komórek zapalnych, natomiast jeśli po odwirowaniu mętnego płynu otrzymujemy nadal mętny supernatant bez osadu, sugeruje to, że pobrany płyn jest chłonką.

Barwa

Płyny przesiękowe są barwy od jasnosłomkowej do herbacianej. Płyny wysiękowe mają zabarwienie od krwistego, poprzez szary, do ciemnobrunatnego (barwa uwarunkowana jest etiologią płynu). Krwiste zabarwienie charakterystyczne jest dla płynów nowotworowych lub krwawienia do jam ciała w wyniku urazu, krwotocznego zapalenia trzustki, zastoinowej niewydolności krążenia, uszkodzenia naczyń krwionośnych. Krwisty płyn nagromadzony w wyniku urazu narządów wewnętrznych lub uszkodzenia naczyń krwionośnych ma tendencje do wykrzepiania, w odróżnieniu od krwistego płynu nagromadzonego w wyniku chorób nowotworowych.

Ciężar właściwy

Jest on jednym z podstawowych kryteriów różnicujących płyny przesiękowe od wysiękowych. Uwarunkowany jest liczbą elementów morfotycznych w płynie. Płyny przesiękowe charakteryzują się niskim ciężarem właściwym < 1,012 g/l, z kolei płyny wysiękowe mają ciężar właściwy > 1,016 g/l. Wartości graniczne między ciężarem właściwym płynu wysiękowego i zmodyfikowanego przesięku są mało wyraźne i częściowo pokrywają się ze sobą.

Liczba leukocytów

W płynach o cechach przesięku i zmodyfikowanego przesięku liczba leukocytów osiąga niskie wartości, ponieważ gromadzenie płynu w jamach ciała jest związane z zaburzeniami ciśnienia w układzie naczyniowym. Wzrost liczby leukocytów w płynie z jam ciała obserwuje się w płynach wysiękowych. Jest on następstwem reakcji zapalnej powstałej wskutek działania czynników infekcyjnych lub rozplemu komórek nowotworowych w okolicznych tkankach oraz narządach.