Kleszcze jako wektory chorób zakaźnych i inwazyjnych u kotów

Mykoplazmoza hemotropowa

Mykoplazmoza hemotropowa to zakaźna choroba kotów wywołana przez trzy gatunki drobnoustrojów: Mycoplasma haemofelis, ‘Candidatus Mycoplasma haemominutum’ oraz ‘Candidatus Mycoplasma turicensis’. Koty najczęściej ulegają infekcjom Mycoplasma haemominutum. Sposób szerzenia się mykoplazmozy hemotropowej w populacji kotów nie jest do końca jasny. Pchły i kleszcze mogą stanowić źródło zarazków dla kotów, aczkolwiek w warunkach eksperymentalnych, eksponując koty na zakażone stawonogi, nie zawsze udawało się przenieść infekcję za ich pośrednictwem. Natomiast fakt, że najwięcej przypadków choroby występuje na terenach, gdzie endemicznie występują kleszcze, zwłaszcza z gatunku Rhipicephalus sanguineus, wskazuje na możliwy udział stawonogów w transmisji choroby. DNA mykoplazm stwierdzano także w organizmach europejskich i japońskich kleszczy I. ricinus oraz I. ovatus (22, 23). Niewykluczona jest także rola komarów jako potencjalnych wektorów mykoplazmozy hemotropowej (24). Prawdopodobny rezerwuar zarazka dla stawonogów stanowią dzikie kotowate, z których zarazki za pośrednictwem ektopasożytów mogą być przenoszone na koty domowe. Możliwymi innymi drogami transmisji choroby są zakażenie transplacentalne (25) oraz zakażenie na skutek kontaktu z krwią chorych osobników, np. podczas walk kotów. Mykoplazmy wykryto także w ślinie, odchodach, na dziąsłach oraz poduszeczkach łap kotów naturalnie zakażonych. Okres inkubacji choroby jest długi i może wynosić nawet ponad 30 dni. W ostrej fazie choroby dochodzi do rozwoju silnej bakteriemii, której towarzyszy niedokrwistość. Gwałtownemu spadkowi hematokrytu towarzyszy znaczna liczba drobnoustrojów we krwi. Dynamika pojawiania się i zanikania we krwi mykoplazm jest znaczna i jest następstwem, z jednej strony, szybkiego namnażania się tych drobnoustrojów w organizmie gospodarza, a z drugiej strony – stosunkowo szybkiego ich eliminowania przez układ immunologiczny. Dlatego zdarza się, że przy analizie mikroskopowej rozmazów krwi pobranych od tego samego pacjenta w odstępie kilku godzin liczba patogenów widocznych na krwinkach może ulec drastycznemu zmniejszeniu pomiędzy jednym a drugim badaniem. Anemia jest następstwem mechanicznego uszkadzania erytrocytów przez mikoplazmy oraz ich destrukcji na tle immunologicznym (26, 27).

Spadek liczby erytrocytów może być tak gwałtowny, że w ciągu 3 h obniża się ona do 1% wartości wyjściowej. Po pewnym czasie, u pewnego odsetka kotów drobnoustroje przestają być widoczne w rozmazach krwi pomimo tego, że wyniki PCR są dodatnie. Prawdopodobnym wytłumaczeniem takiego stanu rzeczy jest to, że mykoplazmy mogą przenikać do wnętrza erytrocytów i lokalizować się w ich cytoplazmie bądź też za pośrednictwem makrofagów przemieszczają się do śledziony lub płuc. Takie koty nie zdradzają objawów chorobowych, a badaniem hematologicznym stwierdza się u nich wzrost hematokrytu. Pomimo braku objawów zwierzęta te mogą być nosicielami zarazków, a infekcja może ulec reaktywacji w następstwie zadziałania czynników stresowych, ciąży, rozwoju procesów nowotworowych lub wtórnych zakażeń (28). Utajone zakażenia mogą utrzymywać się niekiedy nawet do 6 miesięcy (29).