Ciała obce w przełyku psów i kotów – postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

Jedną z przyczyn konsultacji gastroenterologicznych w praktyce lekarsko-weterynaryjnej małych zwierząt są ciała obce w przełyku. Niestety na podstawie podstawowych sposobów badania, takich jak: oglądanie oraz omacywanie, są one trudne do rozpoznania, a bardzo często ich zdiagnozowanie wymaga zastosowania badania radiologicznego i/lub endoskopii.

Ciała obce umiejscawiające się w przełyku są najczęstszą przyczyną utrudnionego połykania i zwracania pokarmu (tzw. wymiotów rzekomych). Wśród zwierząt towarzyszących człowiekowi ciała obce w przełyku częściej spotykane są u psów niż u kotów. Wynikać to może z odmiennych zachowań pokarmowych tych zwierząt. Psy z reguły pobierają pokarm łapczywie, stosunkowo szybko go połykając. Natomiast koty jedzą powoli i dokładnie gryzą pobrany pokarm. Predysponowane są psy ras małych, np.: yorkshire terriery czy west highland white terriery. W przełyku istnieją pewne miejsca predylekcyjne, w których ciała obce mogą się klinować. Są to obszary o zmniejszonej rozciągliwości (np.: okolica wpustu do klatki piersiowej, okolica podstawy serca i okolica rozworu przepony) oraz wrodzone lub nabyte zwężenia światła przełyku. Ciałami obcymi mogącymi lokalizować się w przełyku u psów i kotów w większości przypadków są kości, najczęściej drobiowe. Innymi ciałami obcymi stwierdzanymi w przełyku są: haczyki wędkarskie, kamienie, kawałki drewna, pilobezoary, tkaniny, tasiemki, igły, wykałaczki, zabawki oraz specjalne żujki do czyszczenia zębów dla psów i kotów. W zależności od wielkości zwierzęcia i wielkości ciała obcego mogą one prowadzić do częściowej lub całkowitej niedrożności przełyku. Ciała obce zaczopowane w przełyku drażnią błonę śluzową, powodując stan zapalny, a następnie na skutek ucisku mogą doprowadzić do martwicy i perforacji jego ściany (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8).

Postępowanie diagnostyczne w przypadku podejrzenia ciała obcego w przełyku

Rozpoznawanie obecności ciał obcych w przełyku powinno opierać się na informacjach uzyskanych z wywiadu, wyniku badania klinicznego zwierzęcia oraz wynikach badań dodatkowych takich, jak: badanie radiologiczne przeglądowe i/lub kontrastowe oraz ezofagoskopia (2, 3, 4, 6).

Wywiad

W postępowaniu diagnostycznym dotyczącym ciał obcych w przełyku ważną rolę odgrywa wywiad z właścicielem zwierzęcia. Uzyskane w nim informacje powinny pozwolić na: ustalenie zachowań żywieniowych zwierząt, określenie sytuacji, w której ewentualne mogło dojść do połknięcia ciała obcego (np.: podczas zabawy, zjedzenie resztek jedzenia) i jego rodzaju, określenie czasu trwania, rodzaju i nasilenia objawów klinicznych, a przede wszystkim rozróżnienie, czy mamy do czynienia z ulewaniem pokarmu (tzw. wymioty rzekome), co wskazuje raczej na przyczynę znajdującą się w przełyku, czy też z wymiotami, które najczęściej występują w chorobach żołądka (4, 6, 7, 9, 10).