Ciała obce w przełyku psów i kotów – postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne

Leczenie

Wybór sposobu leczenia w przypadku obecności ciał obcych w przełyku uzależniony jest od: czasu trwania choroby, rodzaju ciała obcego i jego umiejscowienia, posiadanego sprzętu, doświadczenia lekarza weterynarii oraz ewentualnie istniejących powikłań. Należy zaznaczyć, że ciało obce powinno być jak najszybciej usunięte z przełyku, gdyż minimalizuje to stopień uszkodzenia błony śluzowej oraz możliwość wystąpienia ewentualnych powikłań. W pierwszym rzędzie zalecana jest próba usunięcia ciała obcego podczas endoskopii. Przy czym im dłużej ciało obce pozostaje w przełyku, tym trudniej jest je usunąć i jest to mniej bezpieczne dla zwierzęcia.

W przypadku wykorzystania endoskopu elastycznego posiadającego kanał roboczy, ciała obce usuwa się przy pomocy wprowadzanych przez niego np.: kleszczy do usuwania ciał obcych typu „ząb szczura” (np. ciała obce linearne) (ryc. 8, 9) lub specjalnego koszyczka (np. ciała obce kształtu kulistego). Ciała obce z przełyku można również usuwać przy pomocy endoskopu sztywnego zaopatrzonego w specjalne szczypce chwytne. W przypadku braku endoskopu elastycznego z kanałem roboczym lub endoskopu sztywnego ze szczypcami chwytnymi manipulatory do usuwania ciał obcych należy wprowadzać do przełyku obok endoskopu. Ciała obce możemy usuwać na zewnątrz lub wepchnąć je przez dolny zwieracz przełyku do żołądka i usunąć poprzez gastrotomię. Należy pamiętać, że podczas usuwania ciał obcych nie należy ich ciągnąć na siłę, gdyż można doprowadzić do perforacji przełyku lub uszkodzić duże naczynia krwionośne i wywołać krwotok (zwłaszcza ciała obce ostrokończyste). W przypadku gdy ciała obcego nie można wyciągnąć z przełyku techniką endoskopową lub jest ono wbite w ścianę przełyku, zalecane jest jego usunięcie chirurgiczne. Skuteczność endoskopowego i chirurgicznego usuwania ciał obcych z przełyku jest wysoka, gdyż ocenia się ją na ok. 85%. Po usunięciu ciała obcego należy zawsze dokładnie obejrzeć błonę śluzową przełyku w celu oceny stopnia jej uszkodzenia (ryc. 6, 7). W przypadku silnego uszkodzenia błony śluzowej przełyku zaleca się 3-5-dniową głodówkę, a przy średnim i łagodnym uszkodzeniu 1-2-dniową głodówkę i odżywianie zwierząt parenteralnie. Po tym okresie można wprowadzić żywienie enteralne karmą płynną, półpłynną, miękką stałą, przy czym należy pamiętać o podawaniu jej częściej i w niewielkich porcjach. Dodatkowo w celu ochrony uszkodzonej błony śluzowej przełyku można stosować per os sukralfat w dawce 0,5-1 g/psa i 0,25 g/kota 3-4 razy dziennie (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 13).

Powikłania i rokowanie

W przypadku obecności ciała obcego w przełyku rokowanie jest ostrożne do dobrego. U około 1/3 zwierząt z ciałem obcym w przełyku rozwijają się powikłania takie, jak: perforacja przełyku, zwężenie przełyku, zachłystowe zapalenie płuc, zapalenie śródpiersia oraz przetoka oskrzelowo-przełykowa. Perforacje przełyku o średnicy powyżej 1 cm zawsze powinno zaopatrzyć się chirurgicznie, natomiast przetoki o średnicy do 1 cm można leczyć zachowawczo, stosując antybiotyki o szerokim spektrum działania. Antybiotykoterapia powinna być również stosowana w przypadku zachłystowego zapalenia płuc (powikłanie związane z ulewaniem treści pokarmowej występującym przy częściowej lub całkowitej niedrożności przełyku) i zapaleniu śródpiersia (powikłanie związane z perforacją przełyku w jego części piersiowej).

Zwężenia przełyku rozwijają się wówczas, gdy powstają blizny przy silnym uszkodzeniu błony śluzowej i warstwy podśluzowej przez ciało obce. Powstającym bliznom w przełyku można przeciwdziałać, stosując glikokortykosterydy, np.: prednizon w dawce 0,25-0,5 mg/kg mc. p.o. 2 razy dziennie lub prednizolon w dawce 1,1 mg/kg mc. p.o. 2 razy dziennie, jednak ich skuteczność jest dyskusyjna. Natomiast gdy zwężenie już powstanie, najlepszym sposobem leczenia jest poszerzenie zwężonego miejsca przełyku metodą balonikowania. W przypadku powstania przetoki przełykowo-oskrzelowej najlepszym sposobem leczenia jest zabieg chirurgiczny (2, 3, 4, 5, 7, 8, 12).