Algorytm diagnostyczno-terapeutyczny pododermatitis u psów

Reakcja na leczenie

Przedstawione w tab. 1 przyczyny zapaleń części dalszych kończyn w większości mają charakter nawrotowy. Pomimo prawidłowego rozpoznania choroby i właściwego leczenia okresy remisji trwają od kilku tygodni do kilku miesięcy, w przypadku części chorób nowotworowych leczenie z użyciem antybiotyków i leków przeciwzapalnych nie prowadzi do gojenia i cofania się zmian. Największe znaczenie ma reakcja na leczenie w przypadkach chorób o podłożu immunologicznym. Bardzo szybka poprawa kliniczna widoczna jest w przypadkach atopowego zapalenia skóry, kiedy to podczas pierwszej doby po podaniu prednizonu w dawce 1 mg/kg m.c. ustępują objawy świądu kończyn. W przebiegu nadwrażliwości pokarmowej zmiany ustępują dopiero po 2-3 tygodniach od zastosowania diety eliminacyjnej. Częściową poprawę przynosi miejscowe leczenie przeciwbakteryjne (chlorheksydyna, mupirocyna) lub przeciwgrzybicze (mikonazol, ketokonazol) w powikłaniach chorób alergicznych. Całkowita remisja osiągana jest jednak dopiero w wyniku leczenia przyczynowego powikłań drobnoustrojami (10, 12).

Dłuższy okres postępowania leczniczego potrzebny jest, jeśli przyczyną pododermatitis są choroby o podłożu autoimmunologicznym. Celem leczenia jest regeneracja uszkodzonego naskórka. W wyniku leczenia immunosupresyjnego (np. prednizon 2,2-6,6 mg/kg m.c.; azatiopryna 1,5-2,5 mg/kg m.c.) efekty widoczne mogą być po 1-3 tygodniach podawania leków. W pewnych przypadkach, gdzie struktura opuszek palców jest zniszczona, proces gojenia i odnowy naskórka trwać może powyżej 4 tygodni. Podobnie – głębokie uszkodzenia skóry palców wymagające długotrwałego i częstego leczenia występują w przebiegu zespołu skórno-wątrobowego, gdzie remisje są krótkie, a częste powikłania bakteryjne pękniętej skóry opuszek palcowych wymagają ciągłej antybiotykoterapii.

Nawrotowy charakter, pomimo właściwego leczenia, ma również nużyca. Leczenie miejscowe amitrazą oraz ogólnoustrojowe podawanie iwermektyny i antybiotyków (ceftiofur, cefaleksyna, amoksycylina z kwasem klawulanowym) prowadzi do zmniejszania nasilenia świądu, gojenia ropnych zapaleń skóry w ciągu 2 tygodni, a porastania włosami – po 4-6 tygodniach (6, 10).

W przypadkach idiopatycznych ropnych ziarniniaków stosowanie leczenia immunomodulującego (cyklosporyna 5 mg/kg m.c.) lub przeciwzapalnego (prednizolon 1-2 mg/kg m.c.; deksametazon 0,2-0,4 mg/kg m.c.) powoduje całkowite gojenie po 7-10 dniach. Niestety nawrót objawów w części przypadków po zaprzestaniu leczenia może mieć miejsce już po 2-3 tygodniach od zaprzestania leczenia. W niektórych przypadkach ziarniniaków z wylizywania na tle psychogennym po całkowitym wygojeniu skóry, po kilku tygodniach lub miesiącach, dochodzi do ponownego pourazowego tworzenia się nadżerek i przerostu skóry. Zmiany wówczas mogą tworzyć się w innym miejscu kończyny lub w sąsiedztwie skóry już wygojonej (2).

Zanikanie pojedynczych guzków w przebiegu histiocytomy, podczas leczenia skojarzonego miejscowego i ogólnoustrojowego, postępuje zwykle szybko i w ciągu 3-4 tygodni dochodzi do całkowitego ustąpienia zmian. Ponowne odrastanie w miejscu występujących wcześniej guzków jest jednak dość częste, dlatego metodą z wyboru jest ich usunięcie chirurgiczne (10).

Niektóre zapalenia części dalszej kończyn, w przeciwieństwie do opisanych powyżej, mogą występować jednorazowo i nigdy nie nawracać. Taki przebieg ma ropne zapalenie na tle ciał obcych, pierwotne bakteryjne zapalenia skóry, dermatofitozy, grzybice głębokie, świerzb drążący czy nadwrażliwość na leki. Zastosowanie specyficznego leczenia przeciwgrzybiczego czy przeciwpasożytniczego prowadzi do całkowitego ustąpienia zmian. Ewentualne kolejne epizody pododermatitis u danego osobnika prawdopodobnie będą mieć więc inną przyczynę (1, 5).

Zastosowanie opisanego algorytmu postępowania u psów z zapaleniem części dalszej kończyn ułatwia systemowe podejście do tego zagadnienia. Pamiętać jednak należy o wieloprzyczynowości pododermatitis, szczególnie jego postaci przewlekłych, gdzie czynniki wikłające mogą dominować i utrudniać rozpoznanie pierwotnej przyczyny.