Zarządzanie zasobami ludzkimi – HRM (Human Resource Management) – w ZLZ. Cz. II

Sam fakt pojawienia się nowej wiedzy wśród personelu ZLZ o niczym nie świadczy i nie tworzy nowej wartości. Po zdiagnozowaniu, jakiej wiedzy potrzebuje nasz ZLZ, przystępujemy do kolejnych etapów wdrożenia jej zastosowania w codziennej działalności (3):

1. Diagnoza – jakiej wiedzy i umiejętności potrzebujemy w naszym ZLZ.
2. Zebranie wiedzy wyjściowej (collation). Zanim przystąpimy do rozwiązania skomplikowanych problemów (np. rozwój nowego produktu, nowa metoda leczenia), należy zebrać znaną już wiedzę w formie skodyfikowanej (przeciwieństwo wiedzy ukrytej). W tym celu powinniśmy zapoznać się z wiedzą zawartą w książkach, czasopismach, różnych źródłach internetowych. W różnych ZLZ istnieją odmienne podejścia do kwestii zbierania wiedzy wyjściowej oraz wielorakie techniki przezwyciężenia trudności w jej pozyskiwaniu,
3. Przesyłanie (dissemination). Jest wiele sposobów przesyłania wiedzy, np.:
   • przez media (książki, czasopisma, filmy itp.);
   • za pomocą kursów prowadzonych przez fachowców;
   • poprzez osobisty kontakt z posiadaczem wiedzy;
   • transmisje z zastosowaniem środków telekomunikacyjnych;
   • zastosowanie technologii internetowych. Każda z omawianych form ma duże możliwości wprowadzania zakłóceń w przepływach wiedzy. Przyczyną tego zjawiska mogą być podmioty zaangażowane w przesyłanie lub proces komunikacji. Związane jest to z tzw. kanałami przesyłania wiedzy. Obrazuje to ryc. 8 (s. 18).
     Można podsumować, że im więcej osób uczestniczy w przekazywaniu wiedzy, tym więcej możliwości wystąpienia zakłamań w pierwotnej wiedzy (przypomnijmy sobie dziecięcą zabawę w „głuchy telefon”). Pamiętajmy o tym przy stosowaniu form mieszanych w szkoleniu personelu, gdy jedna osoba wyjeżdża na szkolenie, a następnie przeprowadza szkolenie w ZLZ.
4. Adaptacja (adaptation). Aby ZLZ przyswoił nową wiedzę, musi istnieć ku temu powód lub bodziec. Przyswojenie nowej wiedzy często oznacza rezygnację z już posiadanej. Nowa wiedza i nowe praktyki mogą być właściwie wyselekcjonowane, a następnie niezaadaptowane.
5. Implementacja (implementation). Jest koniecznym lecz niewystarczającym warunkiem zastosowania wiedzy. Dotyczy ona chęci do zmiany, może się jednak pojawić wiele barier, np.:
   • brak szansy zastosowania wiedzy;
   • praktyczne problemy i ograniczenia, np. niedostateczne zasoby, brak czasu;
   • luka technologiczna;
   • bariera cywilizacyjno-edukacyjna.
6. Instytucjonalizacja (institutionalisation). Jest to prawdopodobnie proces najbardziej złożony. Dotyczy on przekształcenia innowacji w rutynową, „normalną” praktykę. Instytucjonalizacja następuje wówczas, gdy innowacja uniezależni się od obecności osoby, która ja wprowadziła. Przykładem tego typu innowacji mogą być nowe zabiegi, jakie wprowadzimy w naszym ZLZ.

Dopóki wiedza nie przejdzie przez ostatnią fazę „instytucjonalizacji”, jest wiedzą mało wartą, która tak naprawdę może tylko służyć do powieszenia sobie w ZLZ kolejnego dyplomu, stanowiąc element marketingu (6).

Zmierzając do końca naszych rozważań na temat uczenia się w ZLZ, należy poruszyć jeszcze jedno zagadnienie, a mianowicie źródła opublikowanej informacji medycznej oraz ich wiarygodności. Ma to kolosalne znaczenie w stosowaniu wspomnianej na wstępie metody EBM. Doniesienia, z jakimi spotyka się lekarz weterynarii lub organizator szkoleń, można podzielić na dwie kategorie. Doniesienia opisujące badania podstawowe (pierwotne, primary research), dotyczące:

• użyteczności interwencji terapeutycznej;
• potencjalnej szkodliwości substancji (w tym leków), środowiska lub operacji;
• badań diagnostycznych;
• sposobów prognozowania klinicznego (ustalania rokowania).

Pozostałe typy publikacji można określić jako wtórne (integrative research) – proces, w którym badania pierwotne są integrowane w większą całość. Najprostszą formą tego typu doniesień są tzw. artykuły przeglądowe, w których dokonuje się integracji danych z badań nad podobnymi sposobami leczenia, oceny szkodliwości, diagnozowania i prognozowania. Poddanie wiarygodnych danych ocenie statystycznej prowadzi do metaanalizy.

Kolejnym etapem wykorzystania badań integracyjnych jest opisanie procesu klinicznego w formie algorytmu lub drzewa decyzyjnego, z przypisaniem do konkretnych stanów klinicznych stopnia ich względnej wartości ocenianej na podstawie oceny jakości życia pacjenta po ich zastosowaniu. Przypisanie poszczególnym decyzjom i stanom skutków finansowych prowadzi do analizy ekonomicznej. Na każdym z wymienionych etapów celem autorów może być nie tylko przedstawienie danych, ale również jasne opisanie preferowanego procesu postępowania – artykuł taki określany jest jako wytyczne postępowania klinicznego.

Niezależnie od przyczyny, która sprawiła, że zapoznajemy się z danym doniesieniem, ocenę danego materiału powinniśmy prowadzić według określonego i powtarzalnego schematu.

W schemacie tym czytelnik powinien odpowiedzieć sobie na cztery kolejne pytania:

• Czy temat danego doniesienia mnie interesuje?
• Czy dane i wnioski z tego doniesienia są wiarygodne?
• Jakie są te wyniki? Jakie jest ich znaczenie kliniczne? Czy obserwowane różnice mogą być działaniem przypadku?

Proces oceny doniesienia kończy odpowiedź na pytanie:

• Czy zastosowanie wyników tego doniesienia pomoże mi w optymalnej opiece nad pacjentem?

Nie zawsze będziemy w stanie odpowiedzieć w sposób jednoznaczny na tak postawione pytania. Niestety wnioski z badań medycznych są rzadko klarowne. W praktyce klinicznej jesteśmy często zmuszeni do podejmowania decyzji w sytuacji, w której posiadana informacja nie jest pełna i nigdy nie będzie absolutnie pewna. W sytuacjach kontrowersyjnych szczególne znaczenie ma doświadczenie kliniczne lekarza. Jednak dla ułatwienia oceny każdego doniesienia warto je przeanalizować wg wybranych kryteriów zamieszczonych w tab. 11 na s. 20.

Z rozważań tych wynika jeden podstawowy wniosek – źródłem wiedzy, jaką chcemy zdobywać w naszym procesie uczenia się i dokształcania, powinny być tylko wiarygodne i przeanalizowane doniesienia. Tylko wiedza zdobyta z takich źródeł jest wiedzą wartościową i przydatną w naszej codziennej praktyce klinicznej.

Jak można zauważyć, wprowadzenie nowej wiedzy do rutynowego stosowania w ZLZ jest żmudnym i złożonym procesem wymagającym czasu, środków, planowania i determinacji. Jednak należy pamiętać, że wiedza jest specyficznym nakładem, jaki ponosi nasz ZLZ. W przeciwieństwie do pozostałych „fizycznych” nakładów (budynek, sprzęt, wyposażenie), wiedza w trakcie jej stosowania i nabywania doświadczenia zyskuje na wartości, staje się mądrością, w przeciwieństwie do nakładów fizycznych, które z czasem tracą na wartości, gdyż się zużywają.

Kierując pracownika na dłuższe czy kosztowne szkolenia, za które płacimy, warto z nim zawrzeć umowę o skierowaniu i finansowaniu takiego szkolenia.