Możliwości zastosowania składników diety w dietoprofilaktyce i dietoterapii IBD u psów

Wpływ beta-karotenu na hamowanie procesu zapalnego

Hipoteza o wysokim potencjale immunostymulującym, a przez to także przeciwzapalnym, opiera się na spostrzeżeniu, że stosowanie diety bogatej w beta-karoten (a nie w witaminę A) wpływa w znaczący sposób na zwiększenie się liczby limfocytów we krwi. Stwierdzono m.in. wzrost liczby limfocytów CD4+ i wartości stosunku komórek CD4+ do CD8+ oraz nasiloną ekspresję na powierzchni tych komórek receptorów dla IL-2 i transferyny. Dodatkowo sprawdzono wpływ suplementacji diety beta-karotenem na aktywność komórek NK, które są niezbędne do zabijania niektórych komórek nowotworowych i komórek zakażonych wirusem bez wcześniejszej immunizacji. Mechanizm takiego działania beta-karotenu nie jest całkowicie poznany. Wiadomo jednak, że nie wynika on z wpływu na wzrost liczebności komórek NK ani z nasilonego wytwarzania IL-2, która bierze udział w aktywacji i proliferacji komórek NK. Sugeruje się, że beta-karoten może bezpośrednio wpływać na cytotoksyczność komórek NK lub nasilać syntezę IL-12, która między innymi stymuluje proliferację, aktywację i cytotoksyczność komórek NK.

Jednym z mechanizmów, za pomocą którego beta-karoten zwiększa odpowiedź immunologiczną, jest nasilenie ekspresji cząsteczek zgodności tkankowej MHC klasy II. Przypuszczenie takie oparte jest na założeniu, że skoro monocyty są głównymi komórkami prezentującymi antygen we krwi, a wstępny warunek prezentacji wymaga ekspresji na powierzchni błon tych komórek cząsteczek głównego układu zgodności tkankowej MHC klasy II, wzrost ilości monocytów MHC typu II dodatnich oznacza, że nastąpiło nasilenie odpowiedzi immunologicznej.

Wpływ beta-glukanów na hamowanie rozwoju IBD

Beta-glukany to typowe polisacharydy należące do frakcji rozpuszczalnej błonnika pokarmowego, zaliczane do substancji bioaktywnych. Występują one zarówno w organizmach bezjądrowych – w bakteriach, jak i w ścianach komórkowych organizmów wyższych, na przykład w drożdżach, algach oraz w dużych ilościach w zbożach. Beta-glukany to nieskrobiowe sacharydy zbudowane z reszt D-glukopiranozowych, połączonych dwoma wiązaniami: β-(1,3-) i β-(1,4) w przypadku jęczmienia i owsa oraz β-(1,3-) i β-(1,6-) w przypadku drożdży. W zależności od źródła, beta-glukany wykazują różnice w strukturze i budują cząstki liniowe, rozgałęzione oraz cykliczne, co istotnie wpływa na ich aktywność biologiczną.

Dzięki temu, że beta-glukany są rozpuszczalne w wodzie, mają właściwości tworzenia żeli, które są odporne na działanie kwasu solnego i enzymów przewodu pokarmowego, nie ulegają trawieniu w jego świetle.

Tendencja do tworzenia lepkich żeli sprawia, że przewód pokarmowy jest pokrywany przez żel zabezpieczający błonę śluzową przed podrażniającym działaniem soków trawiennych i czynników potencjalnie toksycznych znajdujących się w treści pokarmowej.

Ponadto beta-glukany rozpuszczalne w wodzie mają działanie probiotyczne oraz mogą regulować profil zarówno mikrobiologiczny kału, jak też zawartości krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) w nim (17). Beta-glukany są znane jako substancje immunostymulujące, usprawniające działanie leukocytów, w szczególności makrofagów i komórek żernych odpowiedzialnych za ochronę organizmu przed różnymi infekcjami, oraz utrzymanie tkanek w dobrym stanie, zwiększając tym samym poziom odporności i zmniejszając ryzyko infekcji. Immunostymulujące działanie tych związków opiera się przeważnie na trzech mechanizmach: aktywacji limfocytów T, aktywacji makrofagów. Badania prowadzone na zwierzętach wskazują również, że stosowanie ich w postaci dodatkowej suplementacji wzmacnia działanie układu odpornościowego poprzez aktywację komórek CD8 I TCR1. Beta-glukany odgrywają istotną rolę w zapobieganiu i leczeniu chorób układu pokarmowego, w tym: nieżytów śluzówki żołądka, biegunek, a także łagodzeniu chorób wrzodowych.