Rehabilitacja po złamaniach kości kończyn

Rehabilitacja po leczeniu operacyjnym

Po leczeniu operacyjnym złamań stosuje się te same metody terapeutyczne, które są wykorzystywane w leczeniu zachowawczym. Niektóre z nich mogą jednak być wprowadzone wcześniej, Okres wczesny trwa pierwsze trzy doby po zabiegu chirurgicznym, okres pośredni – trzy do pięciu tygodni, w zależności od charakteru złamania, wieku zwierzęcia i postępów gojenia. Okres późny trwa do momentu wyjęcia wszczepów.

Okres wczesny

Zimnolecznictwo stosuje się miejscowo na okolicę operowaną w celu ograniczenia obrzęku oraz zmniejszenia bólu pooperacyjnego. Zimne kompresy mogą być wykonywane już w czasie wybudzania pacjenta z narkozy i powtarzane co kilka godzin (5, 11).

Metodyka wykonania masażu jest tożsama z tą, która była omawiana przy leczeniu zachowawczym, jednak masuje się całą kończynę. Na okolicy operowanej wykonuje się masaż przeciwobrzękowy. Pozostałe metody terapeutyczne: ćwiczenia bierne (ryc. 5, 6), magnetoterapia i laseroterapia, TENS, są stosowane tak, jak było to opisywane powyżej. Implanty metalowe nie stanowią przeciwwskazania do miejscowego stosowania pola magnetycznego i lasera. Elektrody do zabiegu TENS umieszcza się w ten sposób, aby prąd nie przepływał przez wszczepy, gdyż istnieje ryzyko rozgrzania się metalu (1, 11).

Już od pierwszej doby po operacji stosuje się krótkie spacery na smyczy z zachęcaniem do obarczania kończyny chorej.

Okres pośredni

Zabieg chirurgiczny, który daje stabilizację odłamów, pozwala na wprowadzenie kontrolowanych ćwiczeń aktywnych po kilku dniach od operacji. Początkowo ćwiczenia bazują na spacerach na smyczy, stopniowo wydłużanych. W kolejnych dobach dodaje się statyczne ćwiczenia równoważne z wykorzystaniem akcesoriów rehabilitacyjnych, co wymusza obarczanie kończyny chorej (ryc. 9). Następnym etapem jest wprowadzenie marszu na bieżni wodnej, co następuje po zagojeniu się rany pooperacyjnej (10). Nacisk osiowy, który wywierany jest na miejsce złamania, stymuluje powstanie zrostu i wpływa na zwiększenie gęstości nowo powstałej tkanki kostnej (7).

W tym okresie kontynuuje się zabiegi magnetoterapii i laseroterapii (ryc. 10), masaż, ćwiczenia bierne i zimnolecznictwo, które jest stosowane każdorazowo po zakończeniu ćwiczeń czynnych w celu przeciwdziałania obrzękom (5, 11).

Program usprawniania może być również uzupełniony o ultradźwięki terapeutyczne. Sonoterapia przyspiesza powstawanie zrostu kostnego, co było opisane w części poświęconej leczeniu zachowawczemu. Zabieg ten można wykonać jedynie w sytuacji, gdy metalowe elementy nie znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie złamania. Przechodzenie fali ultradźwiękowej przez metal powoduje jego rozgrzanie i może doprowadzić do poparzenia. Fakt ten należy mieć na uwadze, wybierając tę metodę terapeutyczną (1).

Okres późny

W tym okresie następuje dalsza intensyfikacja ćwiczeń aktywnych i hydroterapii oraz wprowadza się ćwiczenia rozciągające. Jeśli zakres ruchu w stawach chorej kończyny jest prawidłowy, rezygnuje się również z wykonywania ćwiczeń biernych (ryc. 5, 6). Zmniejsza się częstotliwość przeprowadzania masażu do 2 zabiegów tygodniowo. Można również odstąpić od zimnolecznictwa, pod warunkiem, że nie ma tendencji do tworzenia się obrzęku po ćwiczeniach czynnych. Z zabiegów fizykalnych kontynuuje się z reguły magnetoterapię. Odchodzi się od laseroterapii oraz sonoterapii, po przeprowadzeniu serii składającej się z 8-15 sesji terapeutycznych.

Podsumowanie

Złamania kości długich stanowią znaczny odsetek powodów wizyt u ortopedy. Jeśli gojenie przebiega prawidłowo, a złamanie nie jest powikłane, często pacjenci powracają do pełnej sprawności fizycznej bez działań rehabilitacyjnych lub z niewielką pomocą ze strony rehabilitanta. Doświadczenie autorek pokazuje jednak, że wczesne wdrożenie fizjoterapii pozwala na ograniczenie powikłań i znacznie przyspiesza powrót do sprawności zwierzętom po złamaniach. Podczas usprawniania ważna jest współpraca z lekarzem prowadzącym, który kontroluje proces zdrowienia.

Rozpoczęcie rehabilitacji dopiero w momencie, gdy pojawią się komplikacje (m.in. utrudniony zrost lub braku zrostu, zanik tkanki kostnej), prowadzi do znacznego wydłużenia procesu usprawniania i utrudnia powrót do pełnej sprawności. Wiąże się to często z koniecznością podjęcia bardziej radykalnych działań rehabilitacyjnych, które mogą powodować ból u pacjenta (np. rozciąganie silnie przykurczonych mięśni), i z niezadowoleniem właściciela zwierzęcia z powodu poniesionych dodatkowych kosztów oraz nakładów czasu. Warto rozważyć te aspekty na początkowym etapie zdrowienia, zanim pojawią się trudne do odwrócenia powikłania.