Monitorowanie owulacji i wyznaczanie optymalnego terminu krycia u suk

Wywiad i badanie kliniczne

W każdym przypadku przed rozpoczęciem wyznaczania optymalnego terminu krycia niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu wraz z badaniem ginekologicznym. Istotne jest pozyskanie informacji na temat stanu ogólnego suki, ewentualnych chorób oraz przyjmowanych leków, a także przeszłości reprodukcyjnej. Podstawowym pytaniem jest, kiedy rozpoczęła się aktualna cieczka i jak przebiega. Do kluczowych informacji należy między innymi pytanie o: średnią długość trwania poszczególnych faz poprzednich cykli rujowych, krycia, liczbę przebytych ciąż, liczebność miotów, występowanie ewentualnych problemów porodowych (1, 11).

Po przeprowadzonym wywiadzie konieczne jest wykonanie pełnego badania klinicznego wraz z badaniem ginekologicznym. Każdorazowo należy przeprowadzić ocenę gruczołu mlekowego, wyglądu zewnętrznych narządów płciowych (obrzęku sromu, obrazu błony śluzowej sromu oraz charakteru i obfitości wypływu z dróg rodnych), odruchu tolerancji oraz ewentualnej obecności nieprawidłowości narządów płciowych (1-3, 11). U suk mogą występować m.in.: niedorozwój sromu, przerost łechtaczki, zwężenia sromowo-przedsionkowe, przedsionkowo-pochwowe lub zwężenia pochwy, odcinkowy niedorozwój, pionowe beleczki lub przegrody w pochwie, przetrwały pierścień dziewiczy, wypadnięcia pochwy oraz zmiany rozrostowe (12).

Oznaczanie stężenia hormonów płciowych

Badania poziomu hormonów płciowych są powszechnie stosowane przez lekarzy weterynarii. Teoretycznie w celu monitorowania przebiegu cyklu i wyznaczania momentu owulacji zastosowanie mogą znaleźć oznaczenia stężenia estrogenów, hormonu luteinizującego oraz progesteronu w osoczu bądź surowicy krwi. Jednak analiza poziomu estrogenów w praktyce ma małe znaczenie ze względu na to, że stężenie ulega obniżeniu dość wcześnie przed owulacją. Wzrost stężenia estradiolu w osoczu jest obserwowany już pod koniec fazy anoestrus. Ulega ono stopniowemu wzrostowi w okresie proestrus i osiąga maksymalne wartości od jednego do dwóch dni przed pikiem LH. Wartość ta utrzymuje się przez około 24 godziny. Później, w czasie fazy rujowej (łac. oestrus), stężenie estradiolu w osoczu ulega obniżeniu. W efekcie stężenia estradiolu podczas tej fazy są niskie i nie mogą samodzielnie służyć jako wskaźnik owulacji (1-3).

Hormon luteinizujący (LH)

Oznaczenia poziomu LH w surowicy jest wysoce miarodajną i precyzyjną metodą określania momentu wystąpienia owulacji. Jednak określenie piku LH wymaga pobierania od pacjenta co najmniej jednej, a najlepiej dwóch próbek krwi dziennie (1, 8, 10). Na fakt ten wpływa relatywnie krótki czas trwania wyrzutu hormonu. Czyni to tę metodę wysoce niepraktyczną oraz obciążającą dla zwierzęcia i opiekuna. Dodatkowo w większości krajów nie są dostępne komercyjne testy do oznaczania LH u psów. W takich wypadkach konieczne jest wykonywanie oznaczeń bazujących na technikach radioimmunologicznych, które wiążą się z wysokimi kosztami przeprowadzanych badań. LH osiąga maksymalne wartości od 10 do 22 ng/ml. W przypadku prowadzenia oznaczeń stężenia LH, zaleca się krycie od 3-4 dnia od stwierdzonego piku hormonu (1, 8, 10).