Zaburzenia układu endokrynnego w stresie

Streszczenie

Hormony syntetyzowane są zarówno w gruczołach endokrynnych (układ hierarchiczny), jak i w wyspecjalizowanych komórkach w wielu narządach (układ rozsiany). W hierarchicznym układzie endokrynnym występują trzy poziomy regulacyjne – osie endokrynne: podwzgórzowo-przysadkowo-tarczycowa (PPT), podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa (PPN), podwzgórzowo-przysadkowo-gonadowa (PPG) oraz somatotropowa (podwzgórze – przysadka – komórki ciała, PPS). Komórki układu rozsianego syntetyzują hormony peptydowe, większość z nich znajduje się w przewodzie pokarmowym oraz w sercu, nerkach, adipocytach, grasicy. Aktywność układu endokrynnego jest ściśle związana z układem nerwowym i immunologicznym; taka interakcja jest kluczowym elementem homeostazy. Działanie czynników stresotwórczych zaburza prawidłowe funkcjonowanie tej triady i powoduje reakcję stresową manifestowaną zmianą aktywności neurotransmiterów, hormonów i cytokin w całym organizmie. Długotrwałe działanie czynników stresotwórczych może doprowadzić do ogólnoustrojowych zaburzeń ze szczególnym uwzględnieniem układu endokrynnego.

Słowa kluczowe

osie hormonalne, gruczoły endokrynne, stres, zaburzenia endokrynne

Abstract

Hormones are synthetized in the endocrinal glands (hierarchical system) as well as in specialized cells in different organs (diffuse system). The hierarchical endocrine system has three levels of the regulation-endocrinal axis: hypothalamo-pituitary-thyroid (HPT), hypothalamo-pituitary-adrenal (HPA), hypothalamo-pituitary-gonadal (HPG) and somatotropic (hypothalamo – pituitary – body cells, HPC). Diffuse system synthetizes mainly peptide hormones, the majority of them in the gastrointestinal system, but also in the heart, renal, adipocytes and thymus. The activity of the endocrine system is closely connected with the nervous and immune systems and this interaction is a key element of homeostasis. Stressors destroy the function of this triad and cause stress response manifested by the...