Zaspokojenie potrzeb – warunek dobrostanu psów

Ograniczenie wolności

Każdy właściciel psa i każdy, kto pracuje z psami, jest świadomy, że są sytuacje, w których trzeba ograniczyć wolność zwierzęcia do realizacji naturalnych potrzeb, np. swobodnego poruszania się, polowania czy rozmnażania. Może to się wiązać z wywołaniem dyskomfortu, lęku, a nawet bólu, należy więc dążyć, by w każdej takiej sytuacji zwierzę ucierpiało jak najmniej.

Oczywiste jest, że bezpieczeństwo zarówno psa, jak i jego otoczenia wymaga prowadzenia psa na smyczy, w obroży lub szelkach. Trzeba jednak pamiętać, że smycz powinna być tylko asekuracją, a trzymanie się psa przy nodze właściciela wynikać z więzi emocjonalnej i szkolenia.

Środki przymusu takie jak kolczatka czy obroże zaciskowe powinny być zabronione jako źródło zbędnego dyskomfortu lub wręcz bólu, ale nawet zwykła obroża i szelki, źle dobrane lub zbyt ciasno zapięte, mogą przysporzyć zwierzęciu cierpień.

Również kantarek stosowany u psów ciągnących na smyczy, nieumiejętnie wykorzystywany, przynosi więcej szkody niż pożytku. Nie można dyskutować z koniecznością zakładania psu kagańca w pewnych okolicznościach, ale zawsze należy zadbać, by pies mógł swobodnie otworzyć pysk i ziać. Kaganiec uniemożliwiający zianie może być przyczyną przegrzania psa!

Najbardziej polecane ze względu na wygodę psa są kagańce fizjologiczne oraz typu „Baskerville”. Kagańce taśmowe, opinające pysk, mogą być używane wyłącznie przez bardzo krótki czas, np. w lecznicy podczas krótkiego zabiegu, ale nigdy w trakcie spaceru czy podróży.

Niekiedy konieczne jest stosowanie klatki kennelowej. Zawsze musi ona być dostosowana do wielkości psa, czyli na tyle duża, by pies mógł się w niej położyć na boku, swobodnie wstać i obrócić się. Powinny się w niej znaleźć miska z wodą i miękkie posłanie. Jeśli zwierzę może być narażone na nadmiar bodźców zewnętrznych (zawody, wystawy), konieczne jest osłonięcie klatki przewiewną tkaniną. Stres związany z zamknięciem jest zdecydowanie mniejszy, jeśli zwierzę jest stopniowo oswajane z klatką i może traktować ją jak azyl czy miejsce relaksu, a nie przymusowe odizolowanie.

Praktycznie każde badanie czy zabieg weterynaryjny wiążą się z ograniczeniem wolności i dyskomfortem zwierzęcia. Zgodnie z rozdziałem 8, art. 27 Ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, zabiegi wywołujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, z wyjątkiem zabiegów, które zgodnie z zasadami sztuki weterynaryjnej wykonuje się bez znieczulenia.

Niezależnie od tych wytycznych zawsze należy rozważyć, czy korzyści płynące z zabiegu przeważają cierpienie fizyczne i psychiczne, jakiego może doznać zwierzę.

Dobrostan w przepisach prawnych

W ustawodawstwie Polski i Unii Europejskiej jest wiele aktów prawnych odnoszących się do dobrostanu wszystkich zwierząt lub szczegółowo psów. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt m.in.:

• zawiera zakaz zadawania albo świadomego dopuszczania do zadawania zwierzętom bólu lub cierpień (w tym przycinania psom uszu i ogonów!),
• określa warunki utrzymywania zwierząt domowych (np. zakaz utrzymywania zwierząt na uwięzi dłużej niż przez 12 godzin, a długość uwięzi określa na minimum 3 metry),
• reguluje handel zwierzętami,
• określa warunki wykonywania zabiegów lekarsko-weterynaryjnych,
• określa warunki wykorzystywania zwierząt do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych (w tym punkty dotyczące tresury).

Rozporządzenie Ministra Środowiska z 20 stycznia 2004 r. uzupełniające powyższą ustawę precyzuje warunki przetrzymywania zwierząt wykorzystywanych do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych. Załącznik do tego rozporządzenia określa minimalne warunki przestrzenne i niezbędne wyposażenie miejsc utrzymywania poszczególnych ras psa domowego wykorzystywanych do powyższych celów.

Również Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków utrzymywania zwierząt laboratoryjnych w jednostkach doświadczalnych, jednostkach hodowlanych i u dostawców zawiera konkretne wytyczne co do wielkości klatek i kojców dla psów.

Teoretycznie rozporządzenia te nie dotyczą kojców dla psów towarzyszących, ale w praktyce przy ich budowie warto kierować się warunkami opracowanymi na potrzeby powyższych aktów prawnych. Artykuły odnoszące się do dobrostanu zwierząt oraz odpowiedzialności ich właścicieli można znaleźć również w kodeksach: karnym i cywilnym.

Niestety nawet najbardziej szczegółowe akty prawne i restrykcyjne przepisy nie wystarczą do zapewnienia zwierzętom dobrostanu. Niezbędnym warunkiem podnoszenia jakości życia tak psów, jak i innych zwierząt domowych są odpowiedzialni właściciele, świadomi potrzeb swoich podopiecznych.

lek. wet. Marta Kuhnke-Bernecka
zoopsycholog