Dieta w przewlekłych enteropatiach u kotów

Patofizjologia, objawy i kluczowe elementy diagnostyki w przewlekłej enteropatii

Przewlekła enteropatia jest jedną z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego, występującą u kotów (ang. feline chronic enteropathy, FCE). Choroba ta jest definiowana jako zespół objawów klinicznych, które utrzymują się przez ponad 3 tygodnie przy jednoczesnym braku występowania przyczyn pozajelitowych, zakaźnych, obturacyjnych lub nowotworowych (21). W większości przypadków FCE jest klasyfikowana w oparciu o odpowiedź na leczenie. Najczęściej diagnozuje się enteropatię reagującą na dietę (FRE), enteropatię reagującą na steroidy (SRE), określaną dawniej jako idiopatyczna choroba jelit (IBD), oraz chłoniaka drobnokomórkowego (ang. small cell lymphoma, SCL) (2, 3, 8, 10). Etiopatogeneza choroby nie jest do końca wyjaśniona, choć uważa się, że na jej występowanie u genetycznie podatnego osobnika mają wpływ:

• czynniki zewnętrzne,
• dysfunkcja układu odpornościowego i mikrobiomu (4, 5).

Enteropatia jest obserwowana u kotów dorosłych, ze średnią wieku ok. 8 lat. Nie wykazano zależności występowania choroby w odniesieniu do płci czy rasy, choć stosunkowo często diagnozowano ją u kotów rasy syjamskiej (8).

Typowe objawy kliniczne, obserwowane u 80-90% kotów z FCE, to utrata masy ciała poprzedzona:

• wymiotami (70-80%),
• brakiem apetytu (60-70%),
• biegunką (50-65%) (12).

Całość objawów klinicznych prowadzi do utraty masy mięśniowej znacznego stopnia. Diagnostyka tej choroby jest trudna i wymaga dość szerokiego podejścia związanego z wykluczeniem chorób trzustki, wątroby i nerek (9, 12). Zasadnicze znaczenie mogą mieć analizy profili metabolicznych, wykonywane z kału, moczu lub krwi chorych kotów. Tego typu badania, niebędące standardem w codziennej praktyce lekarsko-weterynaryjnej, mogą jednak wyjaśnić pochodzenie zaburzeń metabolicznych i umożliwić poznanie patogenezy choroby oraz wypracować nieinwazyjne biomarkery i bardziej adekwatny model postępowania dietetycznego niż dotychczas ogólnie stosowany. Jednocześnie należy dodać, że dotychczas przeprowadzone analizy porównawcze profili metabolicznych u kotów, psów i ludzi z CE wykazały ich wzajemne podobieństwo (21).

W 2010 r. Jergens i wsp. (9) stworzyli narzędzie oparte o obiektywną ocenę wybranych parametrów do pomocy w diagnostyce przewlekłych enteropatii u kotów – FCEAI (ang. Feline Chronic Enteropathy Activity Index) oraz oceny skuteczności leczenia. Podkreśla się, że narzędzie to należy korelować z wynikami badań dodatkowych, w tym histopatologii. Pomimo tego, że narzędzie nie przyjęło się powszechnie, pozwala ono na obiektywną ocenę stopnia zaawansowania choroby, która jest wprost proporcjonalna do liczby punktów uzyskanych w ankiecie przedstawionej na algorytmie. Wstępnie naukowcy do oceny indeksu użyli aż 11 parametrów, jednak finalnie uprościli narzędzie. W badaniu pacjenta indywidualnego warto także zwrócić uwagę na poziom witaminy B₁₂ czy kwasu foliowego. Ogólnie narzędzie FCEAI zostało ocenione jako powtarzalne, a różnice w ocenie nie przekraczały jednego punktu pomiędzy niezależnymi oceniającymi.