Dieta w przewlekłych enteropatiach u kotów

Ogólne zasady stosowania diet w FCE

W przypadku postępowania dietetycznego istnieje możliwość wykorzystania zarówno diet ograniczających alergeny, ARD – ang. alergen-restricted diet (ang. limited alergen diet, LAD), jak i diet z białkiem hydrolizowanym. W badaniu Mandigersa i wsp. u kotów z IBD wprowadzono dietę na bazie hydrolizowanego białka sojowego i uzyskano poprawę stanu klinicznego już w przeciągu 4-8 dni (20). Jednocześnie zastosowana po 2 miesiącach próba prowokacji, ekspozycja na alergeny z poprzednio stosowanej diety, spowodowała nawrót objawów. W innym badaniu u kotów z enteropatią wprowadzenie diety łatwostrawnej dało zasadniczą poprawę stanu zdrowia zwierząt (16). Mnogość publikacji wskazujących zarówno na efekt pozytywny, jak i negatywny (lub w tym przypadku brak efektu) stosowania określonej diety powoduje, że nie można w 100% przewidzieć indywidualnej reakcji na konkretną kurację.

Wprowadzając ją do żywienia, na bazie analizy wcześniej stosowanych pokarmów i zaobserwowanych objawów klinicznych przewidujemy efekt. Niemniej jednak jest on zawsze weryfikowany przez organizm. Dlatego należy uprzedzić z góry właściciela kota, żeby nie oczekiwał, że pierwsza wprowadzona dieta zadziała pozytywnie. Z drugiej strony nie należy zaprzestać prób żywieniowych przy wstępnych niepowodzeniach.

Metaanaliza podejmowanego leczenia enteropatii przewlekłych u kotów wskazuje jednak, że dieta ma kluczową rolę w leczeniu (19). Aczkolwiek badania randomizowane z podwójną ślepą próbą nie wykazały różnic w skuteczności stosowania diet niskotłuszczowych (10%), a wysokotłuszczowych (23%) (17). Kluczowym elementem (dowody I kategorii) jest zastosowanie ograniczonej liczby źródeł białka, z wygaszeniem objawów na przestrzeni 4 tygodni u 7/10 kotów przy zastosowaniu diety opartej na hydrolizacie białka sojowego, w porównaniu do diety weterynaryjnej opartej na nowym źródle białka niehydrolizowanego (3/10) (26). Nawet obserwacje kohortowe oraz próby nierandomizowane (III kategorii) potwierdzają rekomendację, że już w krótkich okresach (3-8 dni) zmiana diety pozwala zaobserwować różnicę, a w okresach długich (3-6 tygodni) osiągnąć remisję objawów enteropatii dzięki zmianie diety. Niestety reakcja jest indywidualna i trudno jest jednoznacznie wskazać rozwiązanie uniwersalne dla wszystkich kotów, gdyż jedne będą lepiej odpowiadać na próbę z białkiem hydrolizowanym, a inne na odpowiednio dobrane nowe unikalne źródło białka.

Kluczowe założenia żywieniowe i wytyczne

Walory diety łatwostrawnej

Makroskładniki

Większość diet określanych jako łatwostrawne charakteryzuje się wysoką strawnością makroskładników, które szacuje się na powyżej 80%, a tłuszcze nawet na powyżej 90%. Odmiennie niż u psów z CE, u kotów przy braku zdiagnozowanej choroby trzustki (zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, zapalenie trzustki) nie jest zalecana dieta niskotłuszczowa. Koty w porównaniu z psami mają bowiem wyższą tolerancję tłuszczu w diecie, a wyższy poziom tłuszczu pozwala na lepsze zarządzanie energią przez organizm (18). Zostało to również potwierdzone u kotów z przewlekłymi biegunkami, którym podawano diety z wysoką i niską zawartością tłuszczu. W obu grupach odsetek pozytywnych reakcji na dietę był podobny (17).

W związku z tym zawartość tłuszczu w diecie przeznaczonej dla kotów z CE nie jest czynnikiem determinującym jej wprowadzenie, o ile nie istnieją inne choroby wykluczające stosowanie diety o jego wyższej zawartości. W tym przypadku należy przede wszystkim wziąć pod uwagę:

• stopień uszkodzenia lub zanik kosmków jelitowych,
• niedobór lub brak enzymów trzustkowych (współistnienie zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki),
• zaburzenia pracy pęcherzyka żółciowego.

Nieprawidłowo i/lub niecałkowicie strawione tłuszcze, przechodząc do okrężnicy, podlegają bakteryjnej fermentacji, produkując metabolity prozapalne i inne, które naruszają między innymi integralność komórek błony śluzowej (17). Mogą też przyczyniać się do biegunki chologennej i zaburzenia mikrobioty (25). W związku z czym, pomimo że tłuszcz w przypadku diety zalecanej dla kotów z FCE nie stanowi głównego czynnika ograniczającego, to jednak warto początkowo wprowadzić dietę z jego umiarkowaną zawartością, a w przypadku tolerancji – odpowiednio zwiększać jego ilość. Zasadnicze znaczenie mogą mieć również kwasy Omega-3, znane ze swojego działania przeciwzapalnego. Niemniej jednak pewną trudność przy ich doustnej suplementacji może sprawiać fakt, że uszkodzenie błony śluzowej znacznego stopnia utrudnia ich efektywne wchłanianie, a zatem i działanie. Wykazano to w analizie profili metabolicznych u kotów z FCE, w kale których stwierdzono znaczne ilości eikozapentaenianów (21). Dlatego w przypadku FCE tak ważne jest holistyczne podejście do problemu i współgranie diety z farmakoterapią.