Dieta w przewlekłych enteropatiach u kotów

Włókno i prebiotyki

Włókno jest klasyfikowane jako węglowodany niestrawne z podziałem na:

• włókno podlegające fermentacji lub nie podlegające fermetacji

oraz

• rozpuszczalne w wodzie lub nie.

Fermentowalność odnosi się do zdolności błonnika do fermentacji przez drobnoustroje w jelicie grubym i prowadzi do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Rozpuszczalność natomiast jest miarą zdolności błonnika do rozpuszczania się w wodzie i tworzenia żelu. Dlatego też błonnik rozpuszczalny (pektyny, guma i babka płesznik) daje efekty miękkiego i wilgotnego kału, podczas gdy nierozpuszczalny (celuloza) zwiększa jego objętość. Dodatkowo błonnik rozpuszczalny wpływa hamująco na opróżnianie żołądka, podczas gdy nierozpuszczalny przyspiesza czas tranzytu treści przez przewód pokarmowy. Obecnie mówi się o prebiotycznej funkcji włókna fermentowalnego, występującego w karmach pod postacią konkretnych frakcji, m.in. fruktooligosacharydów, pulpy buraczanej lub inuliny. Diety zalecane dla kotów z chorobami przewodu pokarmowego zawierają niewielką ilość błonnika pokarmowego mieszanego typu, którego głównym zadaniem jest restauracja mikrobiomu gospodarza. Zazwyczaj w literaturze opisywane są efekty wpływu łatwostrawnej diety małoresztkowej (z niskim udziałem włókna) na regenerację mikrobioty.

Kathrani i wsp. podjęli trudny temat oceny wpływu łatwostrawnej diety hydrolizowanej na mikrobiotę kotów z FCE (12). Badanie to wykazało, że dieta oparta na białku hydrolizowanym wpływa na modyfikację mikrobiomu, choć poziom odpowiedzi był zróżnicowany i nie u wszystkich zwierząt kontrolował objawy kliniczne. Powyższe wyniki mogą również sugerować, że u kotów niereagujących na dietę istniał być może inny patomechanizm choroby. Dlatego tak ważne są badania, które umożliwiają znalezienie jak najbardziej adekwatnych biomarkerów tej choroby, a w jej leczeniu zazwyczaj wymagane jest łączenie leków sterydowych, niesterydowych z odpowiednio dobraną dietą. Nie należy zapominać również o uzupełnieniu niedoborów witaminy B₁₂ (jeżeli taki występuje). Witamina ta ma zdecydowanie pozytywny wpływ na apetyt u chorych zwierząt, a wyrównanie jej niedoboru jest prognostycznie korzystnym wskaźnikiem.

Jak już wspomniano, nie ma jednoznacznych wytycznych dotyczących poziomu makroskładników, a dobór diety jest mocno zindywidualizowany w oparciu o wywiad szczegółowy. Nie ma jednoznacznego podejścia dotyczącego ograniczania poziomu tłuszczu w diecie, jednak jeśli są ku temu przesłanki, warto sięgnąć po produkty niskotłuszczowe i stopniowo zwiększać jego zawartość w diecie, obserwując tolerancję pacjenta. Na ryc. 1 porównano dystrybucję energii ze składników pokarmowych w wybranych dietach weterynaryjnych typu „gastrointestinal” dla kotów powszechnie dostępnych i rekomendowanych w Polsce w kolejności rosnącej wg poziomu energii z tłuszczu.

Należy wykluczyć wszelkie dotychczas stosowane pokarmy i źródła białka, przy których utrzymywały się objawy, zmiany można dokonać z dnia na dzień, gdyż połowa przypadków reaguje pozytywnie na zmianę diety i to w krótkich okresach. Ponieważ diety typu „gastrointestinal” dla kotów mogą lub powinny łączyć w sobie elementy diety obniżającej nietolerancję na pokarm (tzw. hipoalergiczne), istotne są także ilość i rodzaj źródeł białka oraz obecność białka poddanego hydrolizie. Wielkość cząsteczki będzie związana ze źródłem hydrolizatu, gdyż źródła białka zwierzęcego muszą być poddane intensywniejszej hydrolizie, aby nie wzbudzać reakcji alergicznej, w przeciwieństwie do hydrolizatów z białka roślinnego. Wyszczególnienie źródeł białka oraz wysokostrawnych składników w porównywanych dietach umieszczono w tab. 2.

Diety typu „gastrointestinal” są wzbogacone w określone składniki wspierające ich działanie. Niemniej jednak w przypadkach, kiedy jest to wymagane, można podawać je dodatkowo w postaci prepartów monoskładnikowych lub złożonych. Dotyczy to między innymi:

• glinki (montmorylonit, klinoptylolit, smectin),
• włókna (babka płesznik/psyllium, inulina, celuloza),
• elektrolitów.