Kryzys zatrudnienia w weterynarii

Wzrost kosztów leczenia dla właścicieli zwierząt

Z powodu braku wystarczającej liczby lekarzy weterynarii oraz szalejącej w Polsce inflacji koszty leczenia zwierząt rosną. W Wielkiej Brytanii otwarcie mówi się o tzw. „life cost crisis”, zaś RCVS zaobserwowano trend, że właściciele zwierząt są często zmuszeni do szukania tańszych opcji leczenia lub odwoływania wizyt kontrolnych i profilaktycznych, co może prowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia ich zwierząt. Z powodu zaniedbania profilaktyki zwierzęta są diagnozowane w późniejszych stadiach choroby i znacznie częściej podejmowana jest decyzja o eutanazji ze względu na mniej korzystną prognozę i drastycznie rosnące koszty leczenia.

Nie bez znaczenia dla cen usług weterynaryjnych jest również konsolidacja rynku, czyli wykupywanie prywatnych praktyk przez większe sieci. W raporcie IVC Evidensia z 2019 roku można przeczytać wypowiedź Johna Dinsdale, który jest doradcą weterynaryjnym dla grupy: „Podstawową zasadą grupy jest swoboda kliniczna. Nie ustalamy cen dla każdej praktyki w kwestii pobierania opłat. Nawet jeśli jest sprzeciw ze strony działu zamówień i zarządzania łańcuchem dostaw lub innych obszarów biznesu, wspieramy decyzje naszych lekarzy weterynarii. Zawsze trzymamy się naszych podstawowych zasad”. Z osobistych doświadczeń autorki z pracy dla ponad 20 praktyk weterynaryjnych w Wielkiej Brytanii w latach 2015-2018 wynika, że ceny usług weterynaryjnych w praktykach prywatnych vs. sieciach różniły się nieznacznie, zaś w obrębie sieci występowały duże różnice – przede wszystkim w usługach specjalistycznych świadczonych przez tzw. referral centers i praktyki pierwszego kontaktu.

Warto nadmienić, że w UK na rynku istnieją sieci niskobudżetowe, np. PDSA lub RSPCA, które świadczą usługi dla najbiedniejszych obywateli. Z danych PDSA z 2023 roku wynika, że 50% klientów praktyk weterynaryjnych ma problem z pokryciem rachunku za usługi weterynaryjne. Wielka Brytania jest rynkiem praktycznie w pełni skonsolidowanym i z pełną dostępnością do ubezpieczeń dla zwierząt (na które niestety nie wszystkich stać, co znacząco utrudnia dostęp do specjalistycznych usług), w którym ceny na rynku są stabilne i od lat wymuszone przez istniejących na arenie graczy.

W Szwecji sytuacja jest jednak nieco odmienna – ceny w sieciowych praktykach weterynaryjnych są co najmniej ok. 20% wyższe niż w praktykach prywatnych. W szpitalach całodobowych podstawowa wizyta jest nawet 50% droższa, zaś poza standardowymi godzinami przyjmowania sięga nawet dodatkowo 60-proc. podwyżce. Dostęp do cennika usług posiada każdy użytkownik Internetu, a ceny są jawne i publikowane na stronach internetowych praktyk. Również zarobki w Szwecji są kwestią publiczną i uzyskanie informacji o dochodach poszczególnych osób nie sprawia wiele trudności. Pensje managerów zarządzających dużymi szpitalami stanowią niejednokrotnie 5x pensji lekarzy weterynarii na początku kariery.

Zmniejszenie zadowolenia pracowników

Lekarze weterynarii, którzy są narażeni na stres, zmęczenie i brak wsparcia ze strony pracodawcy, szybko tracą zaangażowanie i stają się niezadowoleni z pracy. Niestety satysfakcja zawodowa polskich lekarzy weterynarii jest jedną z niższych w Europie (6,7/10 – na równi z UK i Niemcami; najgorzej wypada Macedonia Północna – 5,8/10, najlepiej Łotwa – 8,5), tak samo jak zadowolenie ze środowiska pracy (5,4/10; najlepiej w zestawieniu wypada Dania – 7,8, najgorzej Bułgaria i Macedonia Północna – 4,9), zarobków (4,3/10; najlepiej: Finlandia – 6,6, najgorzej: 3,6 – Bułgaria) i jakości życia (5,1; ponownie najlepiej wypada Dania – 7,8, najgorzej zaś Macedonia Północna – 3,6). To może prowadzić do zmniejszenia zaangażowania w pracę, zwiększonych absencji w pracy oraz pogorszenia relacji z pacjentami i właścicielami zwierząt.

Spadek zadowolenia pracowników z wykonywanej pracy przy jednocześnie niskich zarobkach prowadzi do rezygnacji z wykonywanego zawodu i przebranżowienia. Z danych FVE wynika, że w 2018 roku aż 27% lekarzy weterynarii rozważało odejście z zawodu. Co więcej, ważną rolę w nastawieniu do zawodu ma również edukacja akademicka – polscy lekarze weterynarii ocenili na 4,2/10 poziom przygotowania do wykonywania zawodu przez studia (średnia europejska to 5, najwyższy wynik – 7,2 – osiągnęła Finlandia, za nami plasowała się Hiszpania – 3,9).