Martwica kory mózgowej – stary ale nadal aktualny problem w intensywnym chowie bydła

fot. istock

Przedruk artykułu z Monografia: Noworodek a środowisko (część 14). Problemy metaboliczne krów wysokocielnych. Pod red. Stefaniak T., Rząsa A., Jawor P., Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Wrocław 2019. DOI: 10.30825/1.9.2019.

Martwica kory mózgowej (CCN), zwana także poliencefalomalacją (PEM), jest uważana za jedną z częściej występujących chorób centralnego układu nerwowego bydła i owiec. Wśród przeżuwaczy domowych najczęściej chorują młode zwierzęta, bydło w wieku 2-18 miesięcy i owce 3-5-miesięczne. Chorować mogą także zwierzęta starsze (nawet 8-letnie krowy), zarówno w okresie pastwiskowania, jak i chowu alkierzowego (Rachid i wsp., 2011; Lèvy, 2018; De Sant’ Ana i Barros, 2010). W Polsce obserwuje się przypadki martwicy kory mózgowej z typowymi objawami klinicznymi, jednak znacznie częściej występuje postać bezobjawowa (subkliniczna), której rozpoznanie jest możliwe tylko w warunkach laboratoryjnych i także powinno być brane pod uwagę w diagnostyce różnicowej innych chorób o podłożu nerwowym (Niemczuk i Bednarek, 1997; Niemczuk, 2002).

Historycznie, główną przyczyną występowania martwicy kory mózgowej jest niedobór witaminy B1 (tiaminy, aneuryny) w związku z powstawaniem produktów nieprawidłowej fermentacji u przeżuwaczy (tiaminaz). Z tego tytułu najczęściej spotykaną obecnie przyczyną żywieniową tej choroby, zwłaszcza w intensywnych systemach chowu bydła opasowego, jest jednostronne stosowanie wysokoenergetycznych koncentratów paszowych, prowadzące do wzrostu wytwarzania przede wszystkim specyficznej tiaminazy I (Blowey i Weaver, 2008), enzymu produkowanego przez określone gatunki Gram-dodatnich bakterii żwaczowych (Bacillus thiaminolyticus, Clostridium sporogenes), rzadziej tiaminazy II (Bacillus aneurinalyticus), intensywnie namnażających się w warunkach patologicznie niskiego odczynu pH treści żwacza i rozwoju laktoacidozy (kwasicy) tego narządu (acidosis ruminis). U intensywnie opasanych cieląt, podobnie jak u by...

Ten materiał dostępny jest tylko dla użytkowników
którzy są subskrybentami naszego portalu.

Wybierz pakiet subskrypcji dla siebie
i ciesz się dostępem do bazy merytorycznej wiedzy!

Wybierz subskrypcję

Masz aktywną subskrypcję?

Zaloguj się

Nie masz jeszcze konta w serwisie? Dołącz do nas